16.04.2020

Branża turystyczna oraz rozrywkowo-usługowa w obliczu pandemii koronawirusa

Z tego alertu dowiesz jakie prawa przysługują podróżnemu w przypadku odwołania wyjazdu przez biuro podróży w związku z pandemią koronawirusa oraz z jaki skutkami należy się liczyć w przypadku skorzystania vouchera od organizatora turystyki. Wyjaśnimy również jak trwająca pandemia COVID-19 wpływa na zawarte wcześniej umowy związane z organizacją imprez i wydarzeń zaplanowanych na okres przypadający w czasie trwania pandemii.

Dwa tygodnie temu pisaliśmy o rozwiązaniach wprowadzonych przez tzw. tarczę antykryzysową dla branży turystycznej. Alert spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem. Dlatego przygotowaliśmy uzupełnienie opracowania, które odpowiada na najczęstsze pytania związane z odwołaniem wyjazdu przez biuro podróży. Alert uzupełniliśmy również o informacje dotyczące branży rozrywkowo – usługowej.

Tytułem przypomnienia, tarcza antykryzysowa przewiduje, że odstąpienie od umowy przez podróżnego w trybie art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych lub jej rozwiązanie przez organizatora turystyki w trybie art. 47 ust. 5 ww. ustawy jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od momentu powiadomienia o odstąpieniu przez podróżnego lub odpowiednio organizatora o rozwiązaniu umowy. Jednocześnie tarcza antykryzysowa wprowadziła możliwość skorzystania przez podróżnego z vouchera na poczet przyszłych imprez turystycznych.

Opisane powyżej rozwiązania zawiera art. 15k ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID – 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zmieniona ustawą z dnia 31 marca 2020r., dalej jako: tarcza antykryzysowa. Przywołana regulacja art. 15k nie jest zbyt obszerna, niemniej w praktyce może rodzić wątpliwości. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

  1. Napisałam wiadomość e -mail do biura podróży o rezygnacji z wyjazdu w dniu 31 marca 2020r. Wyjazd był zaplanowany na okres świąt wielkanocnych. Czy wiadomości email jest wystarczająca? Czy w wiadomości muszę cytować przepisy tarczy i podawać powód rezygnacji?

Tarcza antykryzysowa nie wprowadza szczególnej formy do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy o organizację imprezy turystycznej przez podróżnego. Dlatego w rezultacie zastosowanie znajdą przepisy ogólne kodeksu cywilnego. Oświadczenie woli może być wyrażone przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (art. 60 k.c.). Innymi słowy, dopuszczalne jest zrezygnowanie z wyjazdu poprzez wysłanie stosownego oświadczenia e-mail do biura podróży. Możemy również wysłać pisemne oświadczenie pocztą tradycyjną. Odradza się składanie rezygnacji w rozmowie telefonicznej z uwagi na możliwe trudności dowodowe w przypadku ewentualnego sporu. W treści naszej rezygnacji nie musimy przywoływać przepisów tarczy antykryzysowej, niemniej z treści naszej wiadomości powinno wynikać jakiej umowy dotyczy rezygnacja (najlepiej podanie oznaczenia umowy z organizatorem turystyki lub numeru rezerwacji) i kto rezygnuje (imiona i nazwiska podróżnych). W przypadku jeśli nie nastąpił kontakt zwrotny ze strony organizatora turystyki, zalecamy upewnić się, że nasza wiadomość trafiła do adresata. Dobra praktyką, stosowaną przez wiele biur podróży jest potwierdzenie otrzymania naszej rezygnacji.

Należy pamiętać, że rozwiązania wprowadzone przez tarczę antykryzysową dotyczą odstąpienia przez podróżnego na podstawie art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych oraz rozwiązania umowy przez organizatora na podstawie art. 47 ust. 5 pkt 2 ww. ustawy, czyli z powodu nieuniknionych lub nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub mających znaczący wpływ na przewóz podróżnych. Dodatkowo odstąpienie przez podróżnego lub rozwiązanie umowy przez organizatora musi pozostawać w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii SARS – CoV -2.

  1. Czy wprowadzony tarczą termin o odroczonej skuteczności odstąpienia oznacza że za 180 dni od dnia wysłania rezygnacji otrzymam zwrot wpłaconych środków?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie ponownie sięgamy do kodeksu cywilnego. Oświadczenie woli, w tym wypadku nasza rezygnacja, odnosi skutek w momencie w którym doszło do odbiorcy w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 §1 k.c.). W przypadku gdy wysyłamy rezygnację pocztą tradycyjną będzie to data odbioru korespondencji przez biuro podróży. Wydaje się jednak, że w obecnej sytuacji o wiele częstszym przypadkiem będzie złożenie oświadczenia w formie e – mail. Bardzo ważne jest aby upewnić się, że nasza rezygnacja e- mailowa dotarła do adresata i poprosić o potwierdzenie otrzymania wiadomości, co również wyjaśni nam kwestie daty.

Co ważne, z brzmienia art. 15k tarczy antykryzysowej wynika odroczona skuteczność odstąpienia, a nie obowiązek zwrotu wpłaconych środków. Tarcza antykryzysowa nie uchyliła 14 – dniowego terminu na zwrot środków wynikającego z ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych w przypadku odstąpienia od umowy przez podróżnego. W praktyce oznacza to, że organizator turystyki będzie stosował obie regulacje i może dokonać zwrotu środków po upływie 194 dni. 

  1. Czy biuro podróży może odmówić przyjęcia mojej rezygnacji i dać w zamian voucher?

 Nie, odstąpienie podróżnego nie zależy od wyrażenia zgody przez organizatora turystyki. Organizator musi przyjąć nasze odstąpienie. Należy się jednak spodziewać, że z uwagi na to, że panująca epidemia bardzo mocno uderza w branżę turystyczną, biura podróży będą zachęcać do skorzystania z opcji voucher. Wartość vouchera musi opiewać co najmniej na kwotę wpłaconą przez podróżnego na poczet imprezy turystycznej. Nic nie stoi na przeszkodzie aby voucher opiewał na kwotę wyższą, co może być praktykowane przez organizatorów turystyki celem zachęcenia większej liczby turystów do skorzystania z vouchera. Należy pamiętać, że jeśli odstąpimy od umowy, a potem zmienimy zdanie i zgodzimy się na voucher, to nasze wcześniejsze odstąpienie przestaje być skuteczne. Innymi słowy, przyjęcie vouchera wyklucza żądanie zwrotu środków wpłaconych na poczet imprezy turystycznej.

  1. Co musi zawierać voucher? Jak go odbiorę? Czy inna osoba może skorzystać z vouchera?

Voucher powinien zawierać co najmniej imię i nazwisko osoby zawierającej umowę z organizatorem turystyki, oznaczenie umowy (opcjonalnie numer rezerwacji) oraz wartość vouchera. Termin ważności vouchera wynika wprost z przepisów tarczy antykryzysowej tzn. możemy wykorzystać voucher w ciągu roku od dnia, w którym miała odbyć się impreza turystyczna. Voucher może zawierać również inne dodatkowe informacje.

Tarcza antykryzysowa nie narzuca rozwiązań dotyczących sposobu odbioru vouchera. W obecnej sytuacji wydaje się, że preferowanym rozwiązaniem jest wykorzystanie środków porozumiewania się na odległość np. przesłanie w formie wiadomości email.

Tarcza antykryzysowa nie wyklucza możliwości obrotu voucherami. W takim przypadku zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego, m.in. o cesji.

  1. Wiele miesięcy temu zaplanowaliśmy z narzeczoną ślub na Dominikanie. Wykupiliśmy wycieczkę od jednego z biur podróży. Odwołanie przez biuro turystyczne wyjazdu oznacza w naszym przypadku utratę zaliczek uiszczonych na rzecz usługodawców weselnych (fotograf, DJ). Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów związanych z organizacją uroczystości ślubnej od operatora podróży? Czy ktoś zapłaci za tzw. straty moralne związane z negatywnymi przeżyciami spowodowanymi odwołaniem bardzo ważnej dla nas uroczystości?

Tarcza antykryzysowa wprowadza szczególne rozwiązania dotyczące zwrotu wpłaconych zaliczek do organizatora na poczet imprezy turystycznej, co zostało omówione w poprzednim alercie prawnym, jak również uzupełniająco powyżej w tym opracowaniu. Tarcza antykryzysowa nie daje natomiast odpowiedzi, czy można obciążyć biuro podróży poniesionymi, dodatkowymi kosztami takimi jak koszty organizacji ślubu, jak również żądania zadośćuczynienia za negatywne przeżycia związane z odwołaniem uroczystości. Aby odpowiedzieć na tak postawione pytanie musimy sięgnąć do innych aktów prawnych niż wzmiankowana tarcza.

Przepisy ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych posługują się pojęciem „nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności” oraz wpływem tych okoliczności na wykonywanie umów. Na przykład art. 50 ust. 3 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, stanowi, że podróżnemu nie przysługuje odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niezgodność w przypadku, gdy organizator turystyki udowodni, że niezgodność została spowodowana nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami.

W obrocie gospodarczym funkcjonuje tzw. klauzula siły wyższej. Co prawda klauzula siły wyższej nie doczekała się definicji ustawowej, niemniej kodeks cywilny odwołuje się w niektórych przepisach do tej klauzuli. Powszechnie uznaje się, że siła wyższa to zdarzenie: zewnętrzne, niemożliwe (lub prawie niemożliwe) do przewidzenia, którego skutkom nie można zapobiec. Wystąpienie siły wyższej powoduje, że niewykonanie umowy z jej powodu wyłącza odpowiedzialność strony umowy za powstałe z tego tytułu szkody.

Polska Izba Turystyki w opublikowanym komunikacie jednoznacznie wskazała, że ogłoszony przez właściwe władze stan epidemii wirusa COVID-19 na określonym terenie pozwala uznać, że mamy do czynienia z nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami, stanowiącymi podstawę odwołania imprezy przez organizatora.

W świetle powyższego, należałoby odpowiedzieć, że skierowanie roszczeń odszkodowawczych z tytułu kosztów organizacji ślubu wobec organizatora podróży miałoby bardzo niskie szanse powodzenia w sądzie. Podobnie szansa otrzymania zadośćuczynienia za negatywne przeżycia związane z odwołaniem uroczystości rodzinnej od organizatora turystyki wydaje się nikła. W przekonaniu takim utwierdza również argument, że w umowie łączącej narzeczonych z organizatorem turystyki, biuro podróży nie wzięło na siebie dodatkowej odpowiedzialności związanej z organizacją ślubu.

Czy w związku z tym poniesione przez narzeczonych koszty organizacji ślubu marzeń na tropikalnej Dominikanie należy uznać za stracone? Nie musi tak być. Należy zwrócić uwagę, że przyszli małżonkowie zawarli umowy z różnymi usługodawcami np. fotografem, operatorem filmowym, zespołem muzycznym lub DJ-em. Uchwalona tarcza antykryzysowa wprowadza rozwiązania dotyczące umów z przedsiębiorcami działającymi w tzw. branży rozrywkowej (szerzej w odpowiedzi na kolejne pytanie). Przedmiotem dalszych rozważań nie będą jednak umowy zawarte przez narzeczonych z usługodawcami działającymi na Dominikanie, bo udzielenie odpowiedzi w tych przypadkach wymagałoby szczegółowej analizy tychże umów, w tym pod kątem prawa właściwego. A zakres niniejszego alertu dotyczy rozwiązań związanych z tarczą antykryzysową.

  1. Jakie przysługują mi prawa w związku z odwołaniem wesela lub innej uroczystości rodzinnej? Co z biletami na koncerty, wystawy, wydarzenia sportowe?

Zgodnie z wprowadzonymi w życie w dniu 25 marca br. zasadami bezpieczeństwa, zakazane są zgromadzenia powyżej dwóch osób. Wedle wcześniejszych ograniczeń limit ten wynosił do 50 osób. Przedmiotowe obostrzenie wyłączyło w praktyce możliwość organizowania przyjęć weselnych czy innych uroczystości. Analogiczna sytuacja dotyczy organizatorów wszelkich wydarzeń kulturalno – rozrywkowych.

Nie ulega zatem wątpliwości, że zakaz zgromadzeń „zamroził” działalność branży eventowej. Usługodawcy, organizatorzy wystaw lub imprez rozrywkowych, zostali pozbawieni możliwości realizacji zawartych wcześniej umów z uwagi na obowiązek odwołania zaplanowanych imprez, na poczet których często otrzymali zaliczki bądź zadatki.

Z uwagi na duże znaczenie praktyczne opisywanych zagadnień, regulacje odnoszące się do tego rodzaju sytuacji zawarte zostały również w tarczy antykryzysowej. Zgodnie z jej art. 15zp, przedsiębiorca prowadzący działalność związaną z organizacją wystaw i kongresów lub działalnością kulturalną, rozrywkową, rekreacyjną i sportową lub organizujący wystawy tematyczne lub imprezy plenerowe w przypadku rozwiązania umowy z klientem, które to rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest zobowiązany zwrócić wpłacone mu przez klienta środki w terminie 180 dni od dnia skutecznego rozwiązania umowy. Powyższą regulację stosuje się do przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie.

Rozwiązanie umowy nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez klienta zgody na otrzymanie w zamian od przedsiębiorcy vouchera do realizacji na poczet przyszłych wydarzeń w obszarze działalności przedsiębiorcy w ciągu roku od dnia, w którym miało się odbyć wydarzenie, za które klient wniósł zapłatę. Wartość przedmiotowego vouchera nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy przez klienta. Jak widać uregulowania dotyczące branży rozrywkowo – usługowej są bardzo podobne do rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę dla branży turystycznej.

Wprowadzona tarczą antykryzysową możliwość skorzystania z vouchera nie wyklucza zawarcia ugody z usługodawcą na innych warunkach. Przykładowo strony mogą ustalić nowy termin realizacji usług, co w niektórych przypadkach może się okazać rozwiązaniem dalece bardziej korzystnym dla obu stron. Wówczas dotychczas uiszczone zaliczki będą mogły zostać zaliczone na poczet wykonania zobowiązania w innym terminie. Wydaje się, że zwłaszcza w przypadku restauratorów i hoteli jest to rozwiązanie bardzo korzystne, biorąc pod uwagę skalę skutków pandemii jaka dotknęła tą branżę.

Niezależnie od powyższego zaznaczyć należy, że w umowach coraz częściej zawierane są zapisy odnoszące się do siły wyższej. Strony mogą bowiem już na etapie podpisywania umowy przewidzieć uprawnienie do jej wypowiedzenia lub odstąpienia w przypadku wystąpienia tego rodzaju sytuacji. Każdorazowo warto więc sprawdzić, czy przedmiotowy zapis nie znalazł się także w wiążącej nas umowie.

ZAPEWNIAMY POMOC

Na wszelkie Państwa pytania dotyczące obowiązków i uprawnień w związku z epidemią COVID -19 odpowiedzą prawnicy FILIPIAK BABICZ LEGAL Spółka komandytowa z siedzibą w Poznaniu.

Zobacz także:
01.06.2023

Dokumentacja cen transferowych – im wcześniej, tym lepiej 

20.04.2023

Fundacja rodzinna – czy opłacalna podatkowo?

24.03.2023

Fundacja rodzinna – nowy instrument planowania sukcesji biznesu

08.02.2021

Podcast odc. 004: Jak zarządzać pracownikami w kryzysie? Aspekty prawne i psychologiczne

14.10.2020

PRZEWODNIK po kontrolach związanych z pomocami antykryzysowymi

16.06.2020

Dofinansowanie z programu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości