Z tego alertu dowiesz się:
- jakie obowiązki spoczywają na właścicielach sklepów/punktów usługowych/zarządzających straganami w czasie pandemii,
- kto powinien zapewnić środki ochronne – sklep czy klient we własnym zakresie,
- kto może kontrolować przestrzeganie obowiązków nałożonych na sklepy.
STAN FAKTYCZNY
Sytuacja związana z COVID-19 rozwija się bardzo dynamicznie. By zatrzymać pandemię, rząd zdecydował się na podjęcie radykalnych kroków. W dniu 31 marca 2020 r. zostało ogłoszone Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów
w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Wprowadza ono daleko idące ograniczenia w życiu publicznym oraz nakłada na poszczególne podmioty, w tym sklepy, określone obowiązki.
OGRANICZENIE LICZBY KLIENTÓW W SKLEPIE
Zgodnie z nowym Rozporządzeniem Rady Ministrów, w każdym sklepie/lokalu usługowym może znajdować się jednocześnie tyle osób, ile wynosi iloczyn liczby wszystkich kas i liczby 3 (liczba kas x 3). Oznacza to, że jeśli w danym sklepie są 3 kasy, to może w nim przebywać maksymalnie 9 osób (nie licząc pracowników sklepu). Podstawą do obliczania dozwolonej liczby klientów jest ogólna liczba kas znajdujących się w sklepie, a nie tylko tych, które są czynne. Do tej kategorii zaliczają się również kasy samoobsługowe.
Obowiązek kontrolowania liczby klientów leży po stronie sklepu. Co ważne, rozporządzenie nie określa sposobu liczenia osób wchodzących do sklepu. Sklepy znajdują na to różne metody – w jednych
o wyczerpanym limicie osób świadczą wózki sklepowe (koszyki), których określona liczba udostępniana jest klientom, a bez których nie wolno wejść do sklepu. W innych ochrona skrupulatnie liczy wchodzących i wychodzących.
Podobne obostrzenia dotyczą także targów i straganów. Z tą jednak różnicą, że liczba osób przebywających na targu nie może być większa niż trzykrotność liczby punktów handlowych. Przykładowo, jeśli na osiedlowym straganie jest 10 stanowisk, to może się tam znajdować maksymalnie 30 klientów.
GODZINY DLA SENIORÓW
Obok obostrzeń dotyczących maksymalnej liczby klientów, wprowadzone zostały także tzw. godziny dla seniorów. W godzinach od 1000 do 1200 zakupy mogą robić jedynie osoby po 65 roku życia. Wynika to
z faktu, że osoby w tym wieku są bardziej narażone na poważne konsekwencje w przypadku zarażenia koronawirusem. Należy pamiętać, że seniorzy mogą chodzić do sklepów również poza tym okresem. Godziny od 1000 do 1200 to jedynie sugerowany czas, w którym zakupy mają być dla nich bezpieczniejsze.
Obowiązek respektowania godzin dla seniorów spoczywa na sklepach i punktach usługowych.
Powstaje tu wątpliwość – czy obsługa sklepu ma obowiązek sprawdzać dowody osobiste celem ustalenia wieku? Jeśli tak, to na jakiej podstawie może to robić? Co, jeśli osoba poniżej 65 r. ż. chwilę po godzinie 1000 nadal będzie znajdowała się w sklepie? Czy obsługa powinna wyprosić ją, a może pozwolić dokończyć zakupy? Należy przyjąć, że godziny zakupowe dla seniorów mają charakter umowny. Osoby poniżej 65 r. ż. powinny uszanować ten czas i nie odwiedzać sklepów o tej porze, zwłaszcza, że mogą robić zakupy w innych godzinach, przez większość dnia. Sprawdzanie wieku klientów przez obsługę sklepu pozostaje natomiast kwestią sporną. Nie ma w tej sprawie konkretnych wytycznych. Jednak zgodnie z Ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO), administrator jest uprawniony do przetwarzania danych osobowych, jeżeli przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze. W tym przypadku na sklepach ciąży obowiązek wynikający z przepisów prawa, polegający na zapewnieniu przestrzeni sklepowej w godzinach od 1000 do 1200 wyłącznie dla seniorów. Ocena, czy dana osoba ma takie prawo w niektórych przypadkach może okazać się błędna, można więc uznać okazanie przez klienta dokumentu stwierdzającego jego wiek (np. dowód osobisty czy prawo jazdy) za niezbędne do wypełniania przez sklepy spoczywającego na nich obowiązku prawnego. Obsłudze sklepu wolno zatem w razie wątpliwości poprosić o okazanie takiego dokumentu. Należy jednak pamiętać, że nie mogą oni spisywać ani kopiować z niego żadnych danych. Nie jest dozwolona również weryfikacja wieku klientów poza prawnie ustalonymi godzinami dla seniorów.
ZAPEWNIENIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Rękawiczki ochronne i płyny do dezynfekcji rąk
Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. sklepy, punkty usługowe oraz zarządzający straganami (targami) mają obowiązek zapewnić klientom rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk. Zgodnie z dosłownym brzmieniem tego przepisu, sklepy mogą udostępnić klientom albo tylko rękawiczki ochronne, albo tylko środki dezynfekujące, albo jedno i drugie. Natomiast według innej regulacji znajdującej się w tym samym rozporządzeniu, klienci podczas robienia zakupów są obowiązani nosić rękawiczki jednorazowe. Oznacza to, że w praktyce, jeśli właściciel sklepu/punktu usługowego/zarządzający targowiskiem, opierając się na literalnym brzmieniu przepisów, zapewni klientom jedynie płyn dezynfekujący, klienci nie będą mogli zrobić zakupów, jeśli nie będą posiadali własnych rękawiczek. Może to spowodować konieczność odsyłania klientów i spadek liczby kupujących, co z pewnością nie jest korzystne dla sklepów. Nic dziwnego, że właściciele punktów handlowych robią wszystko, co w ich mocy, by zapewnić klientom rękawiczki ochronne. Nie jest to jednak łatwe zadanie – są bowiem problemy z ich dostępnością na rynku. Należy zauważyć, że w omawianym rozporządzeniu nie ma wymogu zapewnienia przez sklepy rękawiczek medycznych, np. lateksowych. Rozporządzenie mówi jedynie o rękawiczkach jednorazowych – mogą to być równie dobrze foliowe rękawiczki, używane do tej pory do nakładania pieczywa. Zdaniem Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji obowiązek noszenia rękawiczek jednorazowych przez klientów powinien być wprowadzony jako alternatywa dla używania żeli antybakteryjnych, a nie jako bezwzględny wymóg. W przypadku braku odpowiedniej ich ilości, POHD postuluje natomiast możliwość zamiennego stosowania małych, plastikowych torebek. Póki co, pozostaje czekać na konkretne rozwiązania w kwestii możliwości zastąpienia rękawiczek łatwiej dostępnymi woreczkami foliowymi. Wiadomo, że niektóre sklepy praktykują to rozwiązanie, natomiast nie zostało ono oficjalnie uznane za dozwolone.
Maseczki
Od czwartku 16 kwietnia br. zaczyna obowiązywać nakaz zakrywania nosa i ust w przestrzeni publicznej. Każdy ma obowiązek zaopatrzyć się we własnym zakresie w maseczkę lub część garderoby zakrywającą nos i usta. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, sklepy/punkty usługowe nie mają obowiązku zapewnienia klientom maseczek ochronnych.
KONTROLA PRZESTRZEGANIA OBOWIĄZKÓW
Przestrzeganie przez sklepy obowiązków będzie kontrolowała Policja i inne służby porządkowe. Szef kancelarii premiera zapowiedział, że pojawi się więcej kontroli służb porządkowych w sklepach pod kątem liczby klientów oraz przestrzegania przez punkty handlowe i usługowe innych obowiązków związanych ze zwalczaniem pandemii. Natomiast Minister Zdrowia poinformował, że rząd będzie reagował, jeśli okaże się, że sklepy celowo zwiększają liczbę kas, chcąc przyjmować większą liczbę klientów. Dla przykładu, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu nałożył na jedną z sieci marketów spożywczych karę w wysokości 30 tys. zł. za zainstalowanie w sklepie dodatkowej kasy na wózku zakupowym, która służyła wyłącznie temu, aby do sklepu można było wpuścić więcej klientów.
Jak widać, konsekwencje naruszania obowiązków nałożonych na sklepy mogą być dotkliwe. Kary finansowe nakładane za nieprzestrzeganie wytycznych nie są dokładnie określone. Mają charakter kar administracyjnych – będą więc uznaniowe. Nie da się przewidzieć ich wysokości, można przypuszczać, że będą dostosowywane do konkretnego przypadku.
ZAPEWNIAMY POMOC
W razie pojawienia się u Państwa wątpliwości związanych z obowiązkami spoczywającymi na sklepach i punktach usługowych w okresie pandemii koronawirusa (COVID-19), zachęcamy do kontaktu z Kancelarią FILIPIAK BABICZ LEGAL Spółka komandytowa z siedzibą w Poznaniu lub bezpośrednio z prawnikiem prowadzącym Państwa sprawę.
